Hulp voor een toegankelijker stemproces
De provincies Drenthe, Overijssel, Utrecht en Noord-Brabant hebben Leer Zelf Online (LZO) een bijdrage geleverd voor het doorontwikkelen van de website Hoewerktstemmen.nl. Deze uitleg is bedoeld om kwetsbare doelgroepen te helpen bij het stemproces voor de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart. Voor laaggeletterden of mensen met een verstandelijke beperking kan stemmen ingewikkeld zijn. Het stemproces is niet altijd makkelijk beschreven, administratief uitdagend, te onvoorspelbaar en er moet een aantal lastige keuzes gemaakt worden.
LZO is van mening dat het geen goed idee is om mensen met een verstandelijke beperking te laten begeleiden in het stemhokje. Met een goed doordachte digitale voorbereiding en een paar leuke oefingen kan voorspelbaarheid in het stemproces aangebracht worden. Hierdoor vindt deze groep mensen het minder eng om naar het stembureau te gaan om geheel zelfstandig een stem uit te brengen. Dit versterkt het gevoel van eigenwaarde. Iemand meenemen in het stemhokje is niet alleen administratief en juridisch ingewikkeld, maar bovenal geeft het weer een bevestiging dat tegenwoordig voor bijna alles een hulpverlener vereist is. Men is namelijk niet dom. De samenleving is de afgelopen tien jaar alleen nodeloos ingewikkeld geworden. LZO heeft proefondervindelijk aangetoond dat stemmen eenvoudig geleerd kan worden.
LZO heeft daarom een uitleg- en oefenmodule ontwikkeld die het hele stemproces uitlegt, van ontvangst van je stempas tot het deponeren van het biljet in de stembus. Hierbij is gebruik gemaakt van het Steffie-platform. Deze tool is voor het eerst gelanceerd bij de gemeenteraadsverkiezingen en bleek een groot succes. Reden dus om deze website door te ontwikkelen naar de Provinciale Statenverkiezingen. Gedeputeerde Henk Jumelet (CDA): “Het initiatief van Leer Zelf Online sluit naadloos op onze ambities aan. Wij vinden het belangrijk dat iedereen mee kan doen in een democratie. Zeker ook de mensen die wel een zetje kunnen gebruiken. Toegankelijk stemmen hoort daarbij!
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Noot voor de redactie: neem voor meer informatie over dit bericht contact op met Jacques de Wit (info@leerzelfonline.nl) of 0348743272. Klik hier voor een effectrapportage van dit project.
Effectrapportage wijst uit dat meer mensen zijn gaan stemmen
Hoewerktstemmen.nl is een initiatief van Leer Zelf Online om meer mensen met een verstandelijke beperking naar de stembus te krijgen. Nadat eigen onderzoek in 2016 en 2017 had uitgewezen dat veel mensen uit deze groep grote moeite hadden met het stemproces, besluit het team van Leer Zelf Online eind 2017 om een stemlokaal minutieus na te bouwen. Zo kan goed onderzocht worden waar de knelpunten liggen.
Ervaringsdeskundige Theo van Leur brengt een proefstem uit.
Het resultaat is verrassend. Veel mensen blijken bang voor de "confrontatie" met de leden van het stembureau en de stembus. De complete sociale setting, een gewichtige gebeurtenis, een rij wachtende mensen, een deels schriftelijke procedure, de haast plechtige ontknoping en interactie met ambtelijke figuren in een school- of wijkgebouw. Het blijkt voor onzekere mensen genoeg reden om maar niet te gaan, een machtiging af te geven aan een kennis of om pardoes ongeldig te stemmen. Naar schatting heeft de helft van de mensen met een verstandelijke beperking in 2017 om die redenen niet gestemd.
De volledig online uitleg Hoewerktstemmen.nl is toen speciaal door Leer Zelf Online ontworpen zodat mensen met een verstandelijke beperking zich thuis voor kunnen bereiden op de gang naar de stembus. Ook kunnen ze oefenen door de bekende webhulp Steffie te helpen om een stem uit te brengen. Het idee is dat op deze manier het proces meer voorspelbaar wordt gemaakt en de angst wordt gereduceerd. Thuis oefenen betekent minder stress in de praktijk. Een van de grondgedachtes van de Steffie-methode.
Geslaagd experiment
Na twee maanden ontwerpen en bouwen ging de website live op 24 januari 2018 en trok ze al vrij snel de aandacht van de pers. Samen met de netwerkpartners ProDemos, LFB, Oefenen.nl en Ipse de Bruggen is de website vervolgens gedurende twee volle maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 bij de doelgroep onder de aandacht gebracht. Hiervoor is alleen gebruik gemaakt van organische digitale marketing en free publicity. De website is vermeld geweest in alle (vak) bladen voor de gehandicaptenzorg, diverse websites, kranten en gemeentelijke bulletins. Tijdens de workshop "Hoe werkt stemmen?" bij Ipse de Bruggen was ook een team van het NOS-journaal en Omroep West aanwezig.
De cijfers
Aantal niet stemmers op voorhand.
Vanaf de start op 24 januari tot aan de dag van verkiezingen trok de website in totaal circa 35.000 unieke bezoekers. Deze bleven gemiddeld acht minuten op de website. Deze relatief lange verblijfsduur betekent dat de website voor het overgrote deel van de bezoekers relevante informatie leverde.
Aan de bezoekers is eerst gevraagd of deze bij de vorige verkiezingen hadden gestemd. Van deze bezoekers gaf 47% aan dit niet gedaan te hebben. Het antwoord geven op deze vraag is overigens verplicht en is ingebouwd direct aan het begin van de e-learning. Het geeft een indicatie van de bereidheid om de lesmodule door te lopen en de houding bij de start.
Na het volledig doorlopen van de uitleg, werd de vraag gesteld of men nu de aankomende verkiezingen wel gaat stemmen. Men kon antwoorden met ja, nee of weet niet. Nu geeft slechts 20% aan niet te gaan stemmen. Dat betekent een spectaculaire afname van het aantal niet-stemmers van 27%.
Het is uiteraard niet vast te stellen hoeveel van deze mensen die nu aangeven wel te gaan stemmen, daadwerkelijk de gang naar de stembus hebben gemaakt. Ook is sociaal wenselijk gedrag niet uit te sluiten, hoewel het hier een volledig anonieme en vrijblijvende vraag betreft. We zullen volgende keer overwegen om een dag na de verkiezingen een e-mail te sturen met de vraag of ook daadwerkelijk gestemd is.
Toename aantal stemmers bij komende verkiezingen.
Ook interessant is dat bezoekers uit de hele wereld gebruik hebben gemaakt van deze unieke website. Dat kan betekenen dat expats en anderstaligen ook geïnteresseerd zijn in een eenvoudige uitleg van het Nederlandse stemproces. Het merendeel van de bezoekers kwam uiteraard uit Nederland, met de vier grote steden in deze afnemende volgorde: Utrecht, Amsterdam, Den Haag en Rotterdam.
Conclusie
De website is een groot succes. Dat blijkt ook uit de vele bemoedigende mails die we hebben ontvangen van zowel mensen met een verstandelijke beperking, hun begeleiders, diverse gemeentes, ministeries en belangenorganisaties die de online uitleg op hun websites hebben geplaatst.
Ondanks de relatief geringe en niet commerciële marketinginspanning heeft de website hierdoor meer dan voldoende bezoekers getrokken om statistisch verantwoorde conclusies aan het project te verbinden. De website voorziet duidelijk in een behoefte en brengt een significante verandering van gedrag tot stand. De website is duurzaam ontwikkeld op het Steffie-platform en kan bij de volgende verkiezingen na wat aanpassingen voor de Tweede Kamer, Provinciale Staten of de gemeentelijke verkizeingen gewoon weer worden ingezet.
Wilt u meer weten over dit bijzondere project van Leer Zelf Online? Neem dan contact op met de projectleider Jacques de Wit via info@leerzelfonline.nl of het contactformulier.
Meer projecten van Leer Zelf Online
