Het duurde veel te lang voordat de overheid op een begrijpelijke manier over corona ging communiceren met kwetsbare doelgroepen. Dat heeft onnodig veel angst en bijkomende schade veroorzaakt.

"Met name de persconferenties waren veel te ingewikkeld voor miljoenen mensen in Nederland.", zei Jacques de Wit tegen de onderzoekers van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. "Doorspekt met Engels zoals de term social distancing, flatten the curve, rare beeldspraken met virussen, hamers en ander beleidsjargon in een soort swingende sandwichformule door twee mannen in een zwart pak. Veel te complex en abstract." Jacques zag het allemaal gebeuren. "Later werd het verhaal aangevuld met een bezwerende gebarentolk en heel veel grafieken met doden en ziekenhuisopnames die het voor velen juist nog ingewikkelder en angstiger maakte. Met die toegevoegde tolk moest het wel heel belangrijke informatie zijn, maar men begreep er juist nog veel minder van."

Doodsangst

Dit kan en moet anders, volgens Jacques die zich sterk maakt voor meer dan 3.5 miljoen mensen in Nederland die een zetje kunnen gebruiken. "Dit soort onbegrijpelijke informatie in tijden van crisis veroorzaakte bij velen een doodsangst die sommige mensen fataal is geworden. Wij werken veel met mensen met een verstandelijke beperking, senioren en laaggeletterden die het verhaal totaal niet konden duiden. De paniek en angst was met name in de zorg zo groot dat begeleiders de grootste moeite hadden om te voorkomen dat hun cliënten zichzelf iets aan zouden doen."

Zijn aanbevelingen zijn simpel. "Praat normaal, gebruik geen beeldspraak en jargon, denk in beeldende stappenplannen en in ieder zijn eigen tempo. Maak mensen bovendien niet nodeloos bang met afschrikwekkende voorbeelden. Dat werkt juist averrechts. Een groep mensen gaan zich afsluiten voor bepaalde informatie en een andere groep gaat manisch alles volgen en gaat op die manier eraan onderdoor."

Een voorbeeld van eenvoudige en effectieve doelgroepcommunicatie is Corona.steffie.nl. "Een belangrijk element is bovendien dat dit soort uitleg voor en door de doelgroep wordt ontworpen. Steffie reduceert angst, ze is prikkelarm en geen van de Steffie-producten verlaat het pand voordat het uitvoerig door de ervaringsdeskundigen getest is."

Onderzoeksraad voor de veiligheid

Jacques werd uitvoerig gehoord door de Onderzoeksraad voor Veiligheid en hun rapport neemt een groot aantal van zijn aanbevelingen over. Daar is hij heel blij mee. "Deze groep mensen mag nooit meer vergeten worden. Ik vind het nog steeds een raadsel dat zo'n groot deel van de bevolking - het gaat om miljoenen mensen - niet gezien wordt. Dat zegt iets over de enorme kloof die er is."

De communicatie met moeilijk bereikbare doelgroepen, zoals laaggeletterden en mensen met een verstandelijke beperking moet nu in het standaardrepertoire van het Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie komen, volgens de Onderzoeksraad.

Direct bruikbare kennis is aanwezig

Het kostte de overheid best veel tijd vanaf maart 2020 om hier een goede modus voor te vinden. Daarbij is sterk geleund op de kennis en ervaring van belangenorganisaties en instellingen zoals onder meer Steffie.nl, Leer Zelf Online en Pharos | Expertisecentrum Gezondheidsverschillen die zich dagelijks bezighouden met deze doelgroepen.

Het denken in termen van publieksinformatie waarbij een breed en divers publiek geïnformeerd moet worden, vormt een verklarende factor waarom het maanden kostte voordat de doelgroepen die meer ondersteuning nodig hadden, werden bediend. Aldus het rapport.

Het hele rapport van de Onderzoeksraad voor de veiligheid is hier te vinden.

Anderhalve meter hulpmiddelen voor mensen met een verstandelijke beperking.

Lopende projecten van Leer Zelf Online