Stemlab van Steffie verbetert stemproces

Op donderdag 24 februari werd het stemlaboratorium van Steffie door burgemeester Victor Molkenboer geopend in Kasteel Woerden. Ervaringsdeskundigen met een beperking van Abrona, Prokkel, Reinaerde en Ferm Werk bekeken kritisch de inrichting, alle voorlichting en de stempapieren.

Ze geven het stembureau van de gemeente een acht! Hun opmerkingen worden verwerkt in de stemhulp van Steffie op Hoewerktstemmen.nl.

Foto: Ervaringsdeskundige Leonardo Perez van Leer Zelf Online.

Proefstemlokaal

Ervaringsdeskundige Jeremy vindt de plaatsing van de hokjes in het proefstembureau ten opzichte van de ingang ‘meekijkgevoelig’. Maar dat kan ook aan de open horecaruimte in het kasteel liggen. Normaal gesproken is daar geen stemlokaal. "Ik zou wel meer willen weten van de partijprogramma's. Waar vind je die eigenlijk?" is een vraag die de onderzoekers Jacob en Maartje van Leer Zelf Online wel vaker horen.

“Ik zou de stemhulp van Steffie wel willen gebruiken om te kijken welke partijen het dichtst bij mij liggen. En van die partijen ga ik dan beter uitzoeken wat ze precies willen”, aldus Jeremy. Hij twijfelt hoe hij het stembiljet moet opvouwen en stopt het biljet uiteindelijk in een hele lange vorm in de stembus. Hij neemt ook het rode potlood mee uit het stemhokje.

Meer pictogrammen

"Er mag meer rekening worden gehouden met mensen die niet kunnen lezen. Bijvoorbeeld met foto’s of picto’s. Ik ken iemand met Parkinson en die zou het stembiljet moeilijk kunnen invullen en opvouwen." zegt Samantha. Ze kijkt ook op de achterkant van het biljet. Daar is ook iets op gedrukt, wat enigszins verwarrend werkt. Het blijkt een enigszins overbodige aanduiding van de gemeenteraadsverkiezingen 2022 te zijn.

“Het maakt niet uit hoe je het stembiljet opvouwt. Als ‘ie maar in de bus past”, zegt Sagar. “Het stembiljet van een meter breed pas nog maar net in het hokje.” Maar hij krijgt het papieren gevaarte toch weer opgevouwen en propt het daarna met enige moeite in de stembus.

“Oh mijn god. Zoveel namen. Ik heb geen idee. Mijn vader stemt altijd voor mij”. Kimberley raakt een beetje in paniek. “Ik vind het wel heel spannend. Er staan zoveel namen. Ik weet niet wat ik moet kiezen.” Jan Hendrik heeft wel vaker gestemd. “Ik ken nummer 1 uit Zegveld. Daar waren de pannen van het dak gegaan.” Jan Hendrik kan niet direct de stembus vinden. Hij is niet bang om hulp te vragen als hij het niet had kunnen vinden. "Maar het is wel even zoeken naar die donkere kliko in de hoek."

In- en uitvouwen stemformulier blijft lastig

Sven begint bij de stemtafel al het stembiljet uit te vouwen. Eigenlijk is dat niet toegestaan, maar voor deze keer wordt hij gedoogd. In het stemhokje vouwt hij maar een klein deel van het stembiljet uit. Hij weet misschien al waar zijn kandidaat staat. Maar misschien doet hij dat ook omdat hij bang is voor het papieren bouwpakket wat gaat komen. Ook het in de stembus stoppen van het biljet gaat moeizaam bij Sven.

Conny is een senior ervaringsdeskundige met het hart op de tong. “Die stemhokjes mogen wel wat breder voor bijvoorbeeld een scootmobiel.” galmt er direct door het stemlokaal. “In andere landen hebben ze contraststrokenlangs de randen van het hokje voor slechtzienden.”, weet ze. “Het licht in de hokjes kan ook wel feller.” Conny gaat alle facetten van het stembureau nauwkeurig na. “Het vergrootglas dat in het stemhokje ligt, vergroot niet genoeg.”

Hulp in het stemhokje

Max vindt het stembiljet ook veel te groot. “Mag ik er maar één aankruisen? Dat vind ik jammer.” Hij is in complete verwarring over het stembiljet. Max heeft geen idee wat hij moet doen. Zonder hulp zou hij zeker niet hebben kunnen stemmen. Na het maken van zijn keuze weet hij ook niet wat hij met het biljet moet doen. Voor Max zou een beetje hulp in het stemhokje heel goed uitkomen.

Jeffrey geeft aan dat het opvouwen van het stembiljet erg lastig is met maar één hand. Zijn andere hand functioneert niet goed. Ook hij zou hulp in het hokje goed kunnen gebruiken.

Evert heeft PPD-NOS. Van hem mag er veel meer aandacht zijn voor mensen autisme. Hij kan soms overprikkeld raken. Hij zou het fijn zijn als er iemand van het stembureau bij de ingang staat die je geruststelt.

Coronaregels onduidelijk

De deelnemers zijn helemaal niet bezig met eventuele coronaregels. De van rijkswege verstrekte banieren met coronaregels worden alleen bekeken als de deelnemers erop wordt gewezen. De vormentaal en de bekende pictogrammen op de banieren zorgen er waarschijnlijk ook voor dat iedereen denkt dat de inhoud wel bekend is.

Een banier direct bij de ingang met zoveel informatie nodigt niet uit om alles eens rustig te gaan lezen. Zeker niet als er mensen achter je staan. Als je pas in het stembureau met deze regels geconfronteerd wordt, is dat erg laat. Zulke informatie moet eigenlijk al bij de stempas worden aangeboden.

De vormgeving van de banier was ook niet ideaal. Te veel en te kleine tekst aan de onderkant van de banier. Dat maakt het moeilijk leesbaar.

De belangrijkste boodschap van de banier staat ook helemaal onderaan: “Heeft u één van de vragen met JA beantwoord? Breng uw stem niet uit in het stemlokaal.” Het is beter om hier op de banier juist mee te beginnen.

Conclusies

Het valt op dat de meeste deelnemers zelfverzekerder overkwamen dan ze uiteindelijk waren. In het stemhokje bleek dat er nog veel onduidelijk is over wat wel en niet de bedoeling is. Bij de instructie moet dus met één of meer controlevragen goed vastgesteld worden of iemand geen sociaal wenselijk gedrag vertoond.

De reden om op een bepaalde kandidaat te stemmen is eigenlijk altijd heel erg oppervlakkig. Gemeentes moeten in de communicatie meer werk maken van toegankelijke stemhulpen als bijvoorbeeld die van Steffie.

De medewerkers van het stembureau zijn heel vriendelijk, maar hebben behoefte aan een eenvoudige instructie of uitleg over de procedure na de registratie. Deze kan gegeven worden aan mensen met een beperking of als het vermoeden daarvan bestaat. Iedereen houdt immers van eenvoudig.

Er kan dan ook speciale uitleg gegeven worden over bijvoorbeeld de aanwezigheid van een vergrootglas in het stemhokje en het feit dat er een hokje met een lager tafelblad is.

Het is belangrijk een duidelijke instructie van de looproute en de volgorde van de handelingen te geven:

1. Registratie
2. Stemmen
3. Stembiljet in de stembus

Onderzoeker Maartje Böke van Steffie in gesprek met ervaringsdeskundige en stembureaulid Sagar. De foto's bij dit artikel zijn gemaakt door ervaringsdeskundige Leonardo Perez. Hij is de fotograaf van Leer Zelf Online.